هطور کلی شبکههای ماهوارهای فارسی زبان با در نظر گرفتن اهداف و انگیزههایشان به سه دسته تقسیم میشوند:
دسته اول: شبکههایی که صرفا اهداف سیاسی و براندازانه را دنبال مینمایند و معمولا بهصورت رسمی از جانب کشورهای بیگانه مورد حایت قرار میگیرند.
دسته دوم: کانالهایی هستند که از ابتدا با هدف سرگرمیسازی برای مخاطب ایجاد شدهاند.
دسته سوم: شبکههای آموزشی و تربیتی که به تعلیم و تبلیغ تفکر و دیدگاه بهخصوص در زمینه دینی و فرهنگی فعالیت میکنند.
شبکه پرجنجال «جم تی وی» (GEMtv) در سال 2006 با ادعای فعالیت صرفا سرگرم کننده متولد شد و فعالیت خود را با برنامههایی نظیر فیلمهای سینمایی، مجموعهها و سریالهای تلویزیونی که عموما تولید کشور ترکیه بودند، آغاز نمود.
سرگرمی یا تغییر سبک زندگی؟
این شبکه پس از چند سال فعالیت در زمینه موسیقی و سرگرمی، کانال های دیگری برای پخش سریال راهاندازی کرد که پخش فیلمهای ترکیه ای در دستور کار آنها قرار داشت.
عشق ممنوع، ازل، عشق و جزا، حریم سلطان، عمر گل لاله و... از جمله سریالهایی بودند که مخاطبان بیشماری را جذب کردند و نام این شبکه را بر سر زبانها انداختند. همه این اتفاقات سبب شد تا شبکه جم ناگهان رشد کرده و تعداد شبکههای خود را به 10 عدد افزایش داد.
پس از گذشت زمان و پرمخاطب شدن این سریالها در کشور ایران، نتایج و آثار محتوای این محصولات نامطلوب بر فرهنگ ایرانی یک به یک ظاهر شدند.
یکی از مخاطبان این شبکه مردیست که به تازگی زندگی مشترک خود را آغاز کرده بوده است. او میگوید هر شب که به خانه برمیگشتم همسرم را در حال تماشای این سریال ها می دیدم و پس از مدتی شاهد تغییر رفتار، اخلاق حتی طرز صحبت کردن و لباس پوشیدن همسرم شده بودم و و با مراجعه به روانشناس متوجه خیانت او شدم.
در یک نگاه کلیدی کارکرد شبکه جم ترویج یک سبک خاص از زندگیست که این سبک خاص باید در زیر چتری به نام سرگرمی و به تدریج و غیرمستقیم و البته جذاب و زیبا ارائه شود تا نه تنها حساسیت مخاطبان ایرانی را برنیانگیزد، بلکه رفته رفته حساسیتهای دینی و ملی او را کاهش دهد.
اینجاست که مخاطب آرام آرام در فضای مورد نظر آنها قرار می گیرد و حتی در کنار اعضای خانواده پای داستان خیانت مینشیند که با جذابیت تمام پردازش شده است.
خبرگزاری آلمانی دویچه وله چندی پیش گزارشی را منتشر کرده که نشان میدهد عوارض سوء این سریالها خانوادههای ترکیهای را نیز تهدید میکند، بهطوری که برخی از کارشناسان، یکی از عوامل اصلی افزایش 40 درصدی طلاق در ترکیه را بدآموزی سریالهای تلویزیونی این کشور میدانند.
حال شما قضاوت کنید که این پدیده ناهنجار چه تاثیر ویرانگری بر خانواده ایرانی دارد؛ خانوادهای که فرهنگش کوچکترین رفتاری شبیه آنچه در این سریالها به راحتی روی میدهد را برنمیتابد.
لحظهای کوتاه با جم
آنچه تا کنون گفته شد کلیاتی از اهداف و برنامههایی بود که مدیران این شبکه دنبال میکنند، اما شاید خواندن بخشی از داستان یکی از سریالهای معروف شبکه جم که بسیاری از ایرانیان در حضور همسر و فرزندان برای پر کردن اوقات فراغت به تماشای آن مینشینند خالی از فایده نباشد:
"برگ ریزان" یکی از سریالهای معروف ترکیه است که چندی پیش از شبکه جم پخش شد.
«اوز» پسر جوان و خوشچهره در نقش اول این سریال همزمان با دو خواهر به نامهای «لیلا» و «نجلا» ارتباط برقرار میکند. او همزمان با همسر شریکش به نام «جیدا» نیز رابطه برقرار میکند که جیدا بهصورت ناخواسته از اوز باردار میشود.
لیلا نیز با تجاوز در مستی توسط اوز باردار میشود و این خبر به گوش پدر لیلا میرسد. در نهایت لیلا مجبور به ازدواج با اوز میشود، در حالی که اوز علاقه بیشتری به نجلا (خواهر لیلا) داشته است.
«صدف» دوست لیلا با فردی به نام «شوکت» رابطه دارد که خود شوکت با زن شوهرداری به نام «فرخنده» ارتباط پنهانی دارد.
و لیلا نیز بدون اطلاع همسرش با شوکت ارتباط نامشروع برقرار میکند.
در نهایت نجلا با همدانشگاهی خود ازدواج میکند، اما بعد از ازدواج زندگی آنها از هم میپاشد و بههمراه اوز فرار میکنند...!
این صحنههای منزجرکننده نه یک بار بلکه صدها بار در طول یک سریال با بکارگیری هنرهای بصری متفاوت به مخاطبان ایرانی خورانده میشوند و بهراحتی میتوانند سبک زندگی را به سراشیبی سقوط اخلاقی بیفکنند.
روانشناسان معتقدند هرگاه فردی تمام ذهنیت خود را بر روی اندیشه یا عقیدهای متمرکز کند و هرروز آن را تکرار نماید، این باور شخص در اعمال و اراده او متبلور میشود. این بهترین روش برای تأثیرگذاری منفی بر فرهنگ غنی ایرانی است.
در حقیقت شبکههای ماهوارهای فارسیزبان همواره به دنبال تحمیل سبک زندگی غربی بر نظام خانواده ایرانی است. چرا که در تمدن اسلامی، خانواده مهمترین و باارزشترین بنیان به حساب میآید.
بنابراین شبکههای مورد اشاره با استفاده از پخش مداوم سریالهای خود مدلهای جدایی از خانواده را مطابق با سبک زندگی غربی و متضاد با فرهنگ ایرانی-اسلامی به تدریج وارد سبک زندگی خانوادههای ایرانی میکنند.